Zespół Aspergera często potocznie określany jest jako „łagodniejsza forma autyzmu” lub „autyzm wysokofunkcjonujący”. Osoby, które go posiadają, często cechują się pewnymi wyjątkowymi talentami, niezwykle cenionymi na rynku pracy. Z drugiej strony trudności typowe dla zaburzeń neurorozwojowych bywają poważną przeszkodą w prowadzeniu życia zawodowego. Jak się żyje z Aspergerem i w jakich zawodach mogą sprawdzić się osoby, które mają ten zespół?

Jedną z podstawowych różnic jest moment pojawienia się pierwszych objawów. Autyzm najczęściej identyfikowany jest u dzieci już we wczesnych latach życia – zazwyczaj diagnoza stawiana jest w okolicach drugiego czy trzeciego roku życia. Z kolei Asperger najczęściej rozpoznawany jest w okresie wczesnoszkolnym. Osoby z Aspergerem – w odróżnieniu od klasycznego autyzmu – zwykle nie mają opóźnień w rozwoju mowy ani w umiejętnościach poznawczych. Te przebiegają u nich w typowy sposób, choć mogą występować specyficzne trudności na przykład związane z dosłownym rozumieniem języka. Choć osoby z Aspergerem przejawiają trudności w zakresie nawiązywania interakcji społecznych i komunikacji, a także mają problemy w odczytywaniu emocji i norm społecznych, w życiu bywają bardziej samodzielne niż osoby z cięższymi formami autyzmu. Tym, co również odróżnia zespół Aspergera od autystyków, jest brak ogólnego opóźnienia rozwojowego typowego dla osób z autyzmem, u których mogą występować różne stopnie niepełnosprawności intelektualne. 

Pamiętaj! 

Zespół Aspergera często potocznie określany jest jako „łagodniejsza forma autyzmu” lub „autyzm wysokofunkcjonujący”. Niemniej grupie osób ze spektrum autyzmu może występować duża różnorodność co do głębokości dysfunkcji, stopnia nasilenia objawów czy rodzaju występujących problemów. 

Zespół Aspergera – przyczyny

Przyczyny zespołu Aspergera nie są w pełni poznane. Badania wskazują przede wszystkim na wpływ czynników genetycznych, dlatego w największym ryzyku są osoby, w których rodzinie wystąpiły podobne zaburzenia rozwojowe. Uznaje się jednak, że nie bez znaczenia na wystąpienie ZA pozostają czynniki środowiskowe, takie jak, chociażby komplikacje podczas ciąży lub porodu, niedotlenienie płodu czy ekspozycja na toksyny w okresie prenatalnym.

Zespół Aspergera – objawy

Jakie są typowe objawy Aspergera i z jakimi trudnościami zmaga się osoba z zaburzeniami neurorozwojowymi? Wśród najczęściej występujących trudności wyróżnić można m.in.: 

• zaburzenia interakcji społecznej, 

• problemy z pracą w grupie,

• problemy w komunikacji niewerbalnej,

• wąskie i specjalistyczne zainteresowania, 

• powtarzalność rutynowych zachowań, 

• trudności w radzeniu sobie ze zmianą,

• niezgrabność ruchowa,

• wysoka wrażliwość na bodźce. 

W tym miejscu warto także zwrócić szczególną uwagę na wyjątkowe cechy, jakimi może wyróżniać się osoba z zespołem Aspergera. Te mogą okazać się wyjątkowo przydatne w życiu zawodowym. 

Często podkreśla się, że pracownik z Aspergerem, mimo pewnych trudności w nawiązywaniu relacji, świetnie może sprawdzić się w niektórych zawodach. Wśród mocnych stron osoby z ZA warto wyróżnić: 

• perfekcjonizm, 

• umiejętność analitycznego myślenia,

• zwracanie uwagi na szczegóły,

• dokładność,

• uczciwość i lojalność,

• koncentracja na zadaniach,

• sumienność,

• logiczne myślenie,

• oryginalne podejście do rozwiązywania problemów. 

Osoba z zespołem Aspergera – w jakich zawodach się sprawdzi?

Osoby z zespołem Aspergera – mimo deficytów w kontaktach społecznych – cechują się wyjątkowymi zdolnościami w określonych dziedzinach, co sprawia, że pracownicy z Aspergerem mogą świetnie odnaleźć się w wielu zawodach. Ich wyjątkowe cechy sprawdzą się przede wszystkim w branżach, w których ważna jest precyzja i analiza. 

Dzięki zdolnościom do analitycznego myślenia i skupienia na szczegółach, osoby z ZA często odnajdują się w programowaniu, testowaniu oprogramowania czy zarządzaniu bazami danych. Będą zatem idealnymi kandydatami do branży IT. Równie dobrze sprawdzą się w charakterze analityka danych, ekonomisty, statystyka, specjalisty ds. finansowych, specjalisty ds. ryzyka gospodarczego, historyka, socjologa – pracownicy z ZA mają często łatwość w zapamiętywaniu faktów ze wszystkimi szczegółami oraz liczb, a także dobrze czują się w pracy, która wymaga koncentracji i dokładności. Osoby te mogą odnaleźć się także na stanowisku naukowca, badacza czy grafika komputerowego. Wyjątkowa zdolność skupienia na detalach, dokładność i umiejętność wychwytywania błędów językowych czy stylistycznych to zdolności, które będą na wagę złota także w zawodzie redaktora, korektora, językoznawcy. Wiele zależy po prostu od zainteresowań danej osoby.

Osoba z zespołem Aspergera – w jakich zawodach się sprawdzi?

Osoby z zespołem Aspergera – mimo deficytów w kontaktach społecznych – cechują się wyjątkowymi zdolnościami w określonych dziedzinach, co sprawia, że pracownicy z Aspergerem mogą świetnie odnaleźć się w wielu zawodach. Ich wyjątkowe cechy sprawdzą się przede wszystkim w branżach, w których ważna jest precyzja i analiza. 

Dzięki zdolnościom do analitycznego myślenia i skupienia na szczegółach, osoby z ZA często odnajdują się w programowaniu, testowaniu oprogramowania czy zarządzaniu bazami danych. Będą zatem idealnymi kandydatami do branży IT. Równie dobrze sprawdzą się w charakterze analityka danych, ekonomisty, statystyka, specjalisty ds. finansowych, specjalisty ds. ryzyka gospodarczego, historyka, socjologa – pracownicy z ZA mają często łatwość w zapamiętywaniu faktów ze wszystkimi szczegółami oraz liczb, a także dobrze czują się w pracy, która wymaga koncentracji i dokładności. Osoby te mogą odnaleźć się także na stanowisku naukowca, badacza czy grafika komputerowego. Wyjątkowa zdolność skupienia na detalach, dokładność i umiejętność wychwytywania błędów językowych czy stylistycznych to zdolności, które będą na wagę złota także w zawodzie redaktora, korektora, językoznawcy. Wiele zależy po prostu od zainteresowań danej osoby. 

Czy osobie z zespołem Aspergera trudno znaleźć zatrudnienie?

Zespół Aspergera u dorosłych może być czynnikiem wpływającym na powodzenie kandydata w pracy. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku osoby z autyzmem na rynku pracy. Zarówno jednym, jak i drugim może być znacznie trudniej znaleźć zatrudnienie niż osobie neurotypowej. Problemy te znacznie częściej wynikają jednak z uprzedzeń i stereotypów, a nie braku kompetencji u kandydatów. 

Podstawową barierą, z jaką muszą mierzyć się na rynku pracy osoby neuroatypowe, jest niska świadomość tego, jak funkcjonują one w środowisku, jakimi cechami się wyróżniają i jakimi mogą być pracownikami. Rekruterzy mogą nie być przygotowani do prowadzenia rozmów kwalifikacyjnych z osobami z zaburzeniami neurorozwojowymi i np.  pewne cechy, jak wycofanie społeczne czy trudności komunikacyjne, oceniać jako negatywne nastawienie.

Ogromnym wyzwaniem jest także brak wiedzy pracodawców na temat tego, w jaki sposób pomóc osobie neuroatypowej zaadaptować się w nowym zespole, jak wesprzeć ją w przestrzeni biznesowej czy chociażby jak dostosować stanowisko pracy do jej potrzeb. 

To, co jednak najważniejsze – przy odpowiednim wsparciu doradców zawodowych, programów wspierających zatrudnienie osób z zaburzeniami, takich jak, chociażby zatrudnienie wspomagane (zależnie od potrzeb danej osoby), osoby z zespołem Aspergera mają szanse na znalezienie stabilnego zatrudnienia i rozwijania kariery. Pracownik z zespołem Aspergera może być niezwykle wartościowym członkiem zespołu i osiągnąć bardzo wysoki poziom specjalizacji, o ile zostanie zapewnione mu odpowiednie wsparcie i warunki do pracy.

Czy trzeba informować pracodawcę, że ma się zespół Aspergera?

Informowanie o diagnozie to sprawa indywidualna, a decyzja o ujawnieniu zaburzeń neurorozwojowych takich jak zespół Aspergera należy wyłącznie do pracownika. Pracownik nie ma obowiązku informowania pracodawcy o zespole Aspergera, ponieważ jest to informacja o stanie zdrowia, która podlega ochronie danych osobowych. 

Ujawnienie informacji o diagnozie może jednak pomóc w otrzymaniu wsparcia w firmie. Warto więc rozważyć podzielenie się diagnozą z przełożonym, szczególnie jeśli zaburzenia wyraźnie wpływają na wykonywanie obowiązków zawodowych czy wymagają dostosowania warunków pracy.

Z drugiej strony osoby z zaburzeniami często mają wątpliwości, czy należy ujawniać informację o diagnozie. Z obawy o stygmatyzowanie, wykluczenie i dyskryminację, wolą zachować takie informacje dla siebie i osób bliskich. To właśnie dlatego w roli pracodawcy leży również zbudowanie otwartego środowiska pracy, w którym kultura organizacyjna pozwala czuć się pewnie i bezpiecznie – każdej osobie. 

 Anna Rychlewicz

Absolwentka dziennikarstwa i zarządzania mediami. Na świat patrzy przez pryzmat tego, jakimi słowami może go opisać. Słowa są także nieodłącznym elementem jej drogi zawodowej. Zajmuje się copywritingiem, redakcją oraz korektą tekstów. O rynku pracy, ubezpieczeniach, wnętrzach, podróżach, zdrowiu i modzie. Porusza tematykę społeczną oraz kryminalną. Pasjonują ją rozmowy z ludźmi. W czasie wolnym poszerza horyzonty i eksploruje otoczenie, prowadząc blog „Brzmi Znajomo”.

Źródło