Osoba ubezpieczona, która na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznała stałego, lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, ma prawo do jednorazowego odszkodowania. Od 1 kwietnia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu ZUS wypłaca 1636 zł. To o 205 zł więcej niż do tej pory.

W ubiegłym roku ZUS wypłacił blisko 44 tys. jednorazowych odszkodowań. Ich suma to prawie 408,5 mln zł. - Oddziały ZUS w województwie śląskim wypłaciły w 2024 r. ponad 6,5 tys. jednorazowych odszkodowań na łączną kwotę 59,8 mln zł. Średnia wysokość odszkodowania w naszym województwie to około 10 tys. zł – mówi Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.

Dla kogo jednorazowe odszkodowanie

Osoby objęte ubezpieczeniem wypadkowym, które doznały stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, mogą wystąpić o jednorazowe odszkodowanie.

Stały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje zaburzenie czynności organizmu i nie rokuje poprawy. Długotrwały uszczerbek na zdrowiu natomiast powoduje zaburzenie czynności organizmu na dłużej niż 6 miesięcy, ale stan zdrowia danej osoby może się poprawić.

- Co ważne, prawo do jednorazowego odszkodowania mają również członkowie rodziny osoby, która zmarła w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej – dodaje rzeczniczka.

Jak można uzyskać jednorazowe odszkodowanie

Żeby otrzymać jednorazowe odszkodowanie, trzeba złożyć wniosek do ZUS – bezpośrednio (przedsiębiorcy lub inni płatnicy składek) albo za pośrednictwem pracodawcy (pracownicy). Do wniosku należy dołączyć protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku. Taki protokół spisuje i zatwierdza pracodawca – jeśli osoba ubezpieczona jest pracownikiem.

Jeśli wypadkowi w pracy uległ przedsiębiorca, dołącza do wniosku kartę wypadku.  Z kolei, jeśli wniosek dotyczy choroby zawodowej, potrzebna jest decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez państwowego inspektora sanitarnego.

Do wniosku trzeba też dołączyć zaświadczenie OL-9 wystawione przez lekarza, z adnotacją o zakończeniu leczenia i rehabilitacji, oraz dokumentację medyczną.

Jak się ustala stopień uszczerbku na zdrowiu

Stopień uszczerbku na zdrowiu i jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS po tym, jak pacjent zakończy leczenie i rehabilitację. - Po analizie wniosku i dołączonej dokumentacji oraz ewentualnym wyjaśnieniu dodatkowych okoliczności jako ZUS wydajemy decyzję. Mamy na to 14 dni od otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS bądź od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Odszkodowanie wypłacamy w ciągu 30 dni od wydania decyzji – wyjaśnia rzeczniczka.

Jak się wylicza wysokość jednorazowego odszkodowania

Wysokość jednorazowego odszkodowania to 20% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Od 1 kwietnia kwota ta wynosi 1636 zł. Dla przykładu: osoba, u której zostanie stwierdzone 5% uszczerbku na zdrowiu, otrzyma 8180 zł brutto (5 × 1636 zł). Nowa wysokość jednorazowych odszkodowań obowiązuje do 31 marca 2026 r.

Kiedy jednorazowe odszkodowanie się nie należy

Są sytuacje, gdy jednorazowe odszkodowanie się nie należy. Jest tak, gdy to osoba poszkodowana spowodowała wypadek przez to, że naruszyła przepisy bhp umyślnie lub na skutek rażącego niedbalstwa, i gdy zostało to udowodnione. Pieniędzy nie dostanie również osoba, która znajdowała się pod wpływem alkoholu lub substancji psychoaktywnych i przyczyniła się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku. Nie dotyczy to wypadków ze skutkiem śmiertelnym. 

mówi Beata Kopczyńska